غارلکی اسپیور

این غار در سال 1958میلادی توسط پروفسور کالتون استا نلی کوون آمریکایی مورد بررسی قرار گرفت . بقایای اسکلت انسانها پیش از تاریخ و آثار سفالی که بدست آمد وی به این نتیجه رسید که این غاراز نقاط مهم دوران پارینه سنگی است ودر 30000سال قبل انسانهای نئاندرتال در آن سکونت داشته اند . آثار بدست آمده زندگی انسانها را تا عصر اسلامی تایید می کند بدین جهت جایگاه منحصر به فردی در خراسان است که احتمالا بر اثر زلزله ای داخل غار ریزش نموده و باعث کشته ومجروح شدن ساکنین آن شده حفاری این غار بسیار دقیق بوده است . با توجه به ابزار بدست آمده مشخص گردید ساکنین این پناهگاه به شکار اشتغال داشته اند . این غار دارای دهانه ای در حدود 2متر وفضای داخلی به طول 5/1متر و عرض 3متر می باشد . دیوارهای آن سنگ توروس تشکیل شده اند که زیبایی ویژه ای به محیط داخلی آن داده است . این اثر تاریخی بسیار با ارزش به شماره 9592در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است .
فضای درون غار از شروع دهانه شیب دار است برخی نقاط شیب آن تا 70%می رسد به گونه ای که پیشروی بدون طناب خطرناک است . دهانه غار به طوخر پشته ای کشیده شده و سقف غار تا 40متر دارای مقرنسهای زیبایی است به طوریکه در نگاه اول احساس می شود حاصل دخالت بشر بوده و حال آن که طبیعی است و انسان دخالتی نداشته است آثار بقایای سکونت تا عمق 125متری غار پراکنده است حوض جالبی که در ابتدای غار مشاهده می شوداز آثار معماری انسانهای غار نشین است که با سنگ و ملات و ساروج ساخته شده تا آب باران و برف و زهاب غار را جمع آوری نماید سفالهای کشف شده از درون غار زندگی در آن را تا دوره ساسانی متحمل می نماید. این غار در زمان اسماعیلیان یکی از پایگاههای مهم آنان بود سنگ نگاره پیکرک بدست آمده در غار زنی است دارای شخصیت تاریخی که با دو خط فرو رفته و کشیدگی چشمهای الهه کاملا مشهود است به دلیل اهمیت بسیارزیاد تاریخی این غار باید تحت حفاظت و سرکشی مداوم قرار گیرد. برای جلوگیری از ویرایشگریهای فرهنگی آن و حفظ زیبایی طبیعی و حفاظت از سنگ نگاره باید عنوان یکی از غارهای باستانی حراست و محافظت گردد و در صورت امکان نور پردازی شود .